Al jarenlang is bekend dat passend regulier onderwijs voor hoogbegaafde (HB) kinderen in Nederland grotendeels ontbreekt. De verhalen zijn schrijnend. Het “inclusieve klassen concept” werkt voor deze kinderen niet. Teveel hoogbegaafde kinderen lopen vast! Naar schatting is 30-40% van de thuiszitters hoogbegaafd.
Met de komst van het nieuwe kabinet ligt de problematiek van hoogbegaafde kinderen opnieuw op tafel. Daarom is dit hèt moment om te pleiten voor structurele financiering voor structureel passend HB-onderwijs.
Passend HB-onderwijs bestaat namelijk wel! Ruim 100 scholen bieden voltijd HB-onderwijs. Op deze scholen is jarenlang opgebouwde kennis en ervaring aanwezig op het gebied van passend onderwijs voor deze doelgroep. Voltijd HB-onderwijs biedt DÈ passend onderwijsoplossing voor HB-kinderen waar de politiek en het onderwijs naar zoekt.
Dat voltijds HB-onderwijs inderdaad passend HB-onderwijs is, blijkt glashelder uit de situatieanalyse en het onderzoek van Loek Zonnenberg.
Helaas is ons pleidooi, tegelijkertijd een noodkreet. Door gebrek aan structurele financiering en/of de complexe bestuurlijke positionering binnen SWV’s, verkeren veel voltijd HB-scholen in zwaar weer. Er zijn ruim 8000 basisscholen, maar slechts ongeveer 100 scholen met een voltijd HB-onderwijsaanbod. Binnen de 77 samenwerkingsverbanden hebben voltijd HB-scholen daarom maar weinig gewicht. Dit heeft grote gevolgen voor hun budget.
Sommige scholen zijn al omgevallen! De oplossing voor veel kinderen dreigt zo buiten bereik te komen, dit heeft direct gevolgen voor het aantal thuiszitters. Dit is een dringende oproep aan de minister om in te grijpen en op korte termijn structurele financiering te garanderen voor alle scholen met een voltijd HB-onderwijsaanbod. Dit is een investering in de toekomst. Deze kinderen hebben ongelofelijk veel potentieel. Zij kunnen mee bouwen aan de toekomst van Nederland.
De talenten van hoogbegaafde kinderen komen nu niet tot bloei omdat het reguliere basisonderwijs zich (logischerwijs) op het gemiddelde richt. Voltijd HB-onderwijs geeft hen de kans dit potentieel ten volle te ontplooien.
20 tot 40% van de thuiszitters hoogbegaafd. Terwijl maar 2,5 % van alle schoolkinderen hoogbegaafd is. Dit zegt genoeg! Thuiszitters kosten de samenleving tussen de 150 en 200 miljoen per jaar. Dit geld gaat dus niet naar de oplossing.
Wij hebben onderzoek gedaan onder ouders van kinderen op voltijds hoogbegaafdenonderwijs. 75% van deze kinderen heeft een grote tot zeer grote kans thuiszitter te worden, wanneer deze scholen omvallen. De oplossing is dus aanwezig en moet nu voldoende gefinancierd worden. Er vallen al scholen om.
De nieuwe regering wil het thuiszitten tot nul reduceren. Biedt voltijds hoogbegaafdenonderwijs voldoende structurele financiering! Alleen dan kan het aantal thuiszitters worden teruggebracht!
135 miljoen is een investering om het overgrote deel van deze kinderen passend onderwijs te bieden op onze scholen. Dit is een investering in een oplossing en daarmee in de kenniseconomie en een besparing in de huidige kosten (150 tot 200 miljoen) van het thuiszitten.
- Voltijds hoogbegaafdenonderwijs is niet in alle regio’s aanwezig.
- Als het er wel is, zijn er vaak wachtlijsten.
- Er zijn twee typen voltijds hoogbegaafdenonderwijs.
- Het eerste type is preventief en zonder extra arrangementen voor kinderen die ook andere problematiek hebben. Maar veel hoogbegaafde kinderen zijn zozeer beschadigd door thuiszitten en gebrek aan passend onderwijs dat ze extra zorg nodig hebben. Voor die kinderen is er dan geen plek.
- Het tweede type is curatief. Deze scholen mogen gebruik maken van extra (zorg)arrangementen. Zij krijgen echter geen budget voor de kinderen die (nog) geen curatief onderwijs nodig hebben. In deze regio’s moeten kinderen dus eerst volledig vastlopen of zelfs thuis zitten voordat zij passend onderwijs krijgen. Terwijl preventief voltijd HB-onderwijs de problemen had kunnen voorkomen!
- Voltijds HB-scholen proberen met man en macht, met zeer beperkte middelen onderwijs te bieden aan een diverse doelgroep. Door de beperkte middelen en/of bestuurlijke positionering in de SWV’s kunnen zij niet altijd bieden wat de kinderen nodig hebben. Scholen vallen al om. Hierdoor komen kinderen alsnog thuis te zitten en raken nog verder beschadigd.
Mogelijk bieden plusvoorzieningen een goede oplossing voor meerbegaafde kinderen (IQ 120-130). (Dit valt echter buiten de scope van onze brandbrief). En natuurlijk zijn er ook kinderen met een hoger IQ zijn die het in het PO redden in een plusvoorziening, of waarvan ouders niet willen dat zij naar voltijds HB-onderwijs gaan.
We zijn dus niet tegen ‘plusklassen’ maar we zien dat voor het grootste deel van de hoogbegaafde kinderen (IQ 130+) plusvoorzieningen beslist niet een oplossing zijn. Gelet op het aantal thuiszittters is deze groep te groot! De kinderen die nu het geluk hebben om wel op voltijds-HB onderwijs te zitten, zijn dan ook de kinderen voor wie de plusvoorzieningen onvoldoende zijn. Dit blijkt glashelder uit het onderzoek dat wij hebben laten doen onder ouders en uit het onderzoek “De leerstrategie van hoogbegaafde kinderen”. Dit laatste onderzoek werd in 2015 door de KNAW bekroond als het winnende onderzoek van dat jaar. We hebben dus gedegen bewijs dat plusklassen voor veel hoogbegaafde kinderen niet de oplossing zijn.
Het is ook logisch. Een hoogbegaafd kind is niet alleen hoogbegaafd voor een klein deel van de week of een extra uurtje per dag.
Hoogebegaafde kinderen hebben niet alleen maar een paar uur per week recht op passend onderwijs. Ze hebben evenveel recht op passend onderwijs als alle andere kinderen.
Dat klopt, maar de nadruk op ‘inclusiviteit’ is zo groot dat dit leidt tot exclusiviteit. HB-kinderen vallen buiten de boot en krijgen geen passend onderwijs. HB-Kinderen worden te lang “vastgehouden” op scholen die hen geen passend onderwijs kunnen bieden. Scholen denken dat een plusklas voldoende is. Dit is echter niet waar. Hierdoor worden kinderen beschadigd en te laat aangemeld voor voltijds HB-onderwijs, met thuiszitters of onnodig zware problematiek op voltijd HB-scholen tot gevolg.
Ook de rechter geeft ons daarin gelijk. Het College voor de Rechten van de Mens heeft op 2 juli 2021 vastgesteld dat hoogbegaafde leerlingen recht hebben op passend onderwijs (“iedereen moet meekunnen”) en dat dit nauw moet aansluiten bij de “belevingswereld en leerniveau van het kind” (Artikel 28) met een ononderbroken leerlijn. Het rapport Onderwijswetgeving in de schoolpraktijk (2019) van Stichting Kenniscentrum voor Makkelijk Lerenden heeft aangegeven dat de overheid meer moet doen. Dit is verankerd in het coalitieakkoord van Rutte IV – “we halen beste in elke leerling naar boven: of je nu leerachterstanden hebt of juist een excellente leerling bent”.
Voltijds-hoogbegaafdenonderwijs biedt passend onderwijs en voldoet precies aan bovenstaande eisen. Ons voorstel sluit aan bij deze uitspraak en bij de (terechte) ambities van de nieuwe regering. Het is een oplossing die er al is en alleen maar versterkt en uitgebreid hoeft te worden.